Egungo ekonomia

Nondik gatoz?: PRTRaren eragina Espainiako ETEetan orain arte

Espainiako enpresa-sare gehiena enpresa txikiek eta ertainek (ETEak) osatzen dute. Horiek herrialdeko enpresen % 99 dira, eta ekonomiaren funtsezko zati bat osatzen dute, enpleguaren eta jarduera ekonomikoaren zati handi baten arduradunak baitira. Testuinguru horretan, Berreskuratze, Eraldaketa eta Erresilientzia Plana (PRTR) enpresa horiekiko ikuspegi estrategikoarekin diseinatu zen, hazkundea, digitalizazioa eta erresilientzia lehenetsiz.

Ezarri eta hiru urtera, emaitzek erakusten dute PRTRak eragin positiboa izan duela enpresa-ekosisteman eta, batez ere, ETEetan. Orain arte, 42.612 milioi euroko inbertsio orokorrarekin, enpresa txiki eta ertainak funts horien % 39,5 bideratu dituzte zuzenean, hau da, 16.817 milioi euro. Laguntza horrek 528.798 ETEentzako onura nabariak ekarri ditu, eta horietako askok berariaz haientzat diseinatutako programa askotan parte hartu dute.

PRTRaren eragina zenbakietatik harago doa: egiturazko aldaketa eragin du Espainiako enpresa-sarean. Enpresa txikiek eta ertainek hazkunde nabarmena izan dute tamainari eta kopuruari dagokienez, eta produkzio-sarearen lehiakortasuna indartu dute. 2021etik aurrera:

• 10 eta 49 langile bitarteko enpresak % 12 hazi dira eta ekosisteman duten garrantzia sendotu dute.

• 800.000 enplegu berri baino gehiago sortu dira ETEetan, % 13ko hazkundea aurreko mailekin alderatuta.

Garrantzitsua da nabarmentzea, beraz, PRTRak abian jartzea ahalbidetu duen egiturazko erreformak mugarri izan direla Espainiako enpresa txiki eta ertainentzat. Enpresa-giroa hobetzeaz gain, enplegua eta hezkuntza modernizatu dute. Ekimen horiek enpresa-sare dinamikoago, erresilienteago eta etorkizuneko eskarietara egokituago baten oinarriak ezartzen ari dira. 2025. urterantz aurrera egin ahala, ETEek aurrekaririk gabeko eraldaketa-agertoki bat dute aurrean, hazkundea eta lehiakortasuna lehenesten dituen arau-esparru batek babestua.

Nora goaz?: Hurrengo aukerak, 2025a ETEentzako funtsezko urtea PRTRan

PRTRak bigarren faserantz aurrera egin ahala, 2025a inflexio-puntu bat izango da Espainiako ETEentzat. Finantzaketa-lerro berriekin, programa berritzaileekin eta trantsizio digital eta berdeko anbizio handiko estrategia batekin, zehazten diren aukerak erabakigarriak izango dira enpresa-sarearen eraldaketa sendotzeko.

DEIALDI IREKIAK ETA GAUZATZEKE DAUDEN BALIABIDEAK

PRTRak deialdi garrantzitsuak ditu zabalik, ETEen digitalizazioa, jasangarritasuna eta enpresa-hazkundea bultzatzen jarraitzen dutenak. Honako hauek daude 2025erako programa aipagarrienen artean:

• Kit digitala: Soluzio teknologikoak hartzeko programa gako honek 1.070 milioi euroko soberakina du oraindik eta milaka enpresarentzako baliabideak ziurtatuta daude.

• Kit Consulting: Duela gutxi abian jarri da programa hau, eta aholkularitza teknologikoko zerbitzuak eskaintzen ditu, oraindik esleitzeke dauden 265 milioi euroko zuzkidurarekin.

• ETE bonuaren eskaera BAKARRA: Enpresa txikietan konektagarritasun digitala erraztera zuzenduta dago, eta 45 milioi euro ditu eskuragarri.

• ENISA partaidetza-maileguen lerroak: 4,3 milioi euroko soberakinekin AgroInnpulso lerroan eta 5,4 milioi eurorekin Ekintzaile Digitaletan, tresna hori funtsezkoa da oraindik ekintzailetzarako.

Horrez gain, EOIren ACTIVA programek (Industria, Zibersegurtasuna eta Startupak) 33,5 milioi euro dituzte deialdi irekietan, eta CERSA berme-sistemak 630 milioi euro ditu proiektu eraldatzaileak babesteko.

PERTEEN HEDAPENA 2025EAN

PERTEen mobilizazioari dagokionez, datorren urtean izango dugun egoera ulertzeko, beharrezkoa da jakitea zein puntutan gauden gaur egun.

PRTRAren bigarren fasean, Ekonomia Berreskuratzeko eta Eraldatzeko Proiektu Estrategikoak (PERTEak) indartuko dira, ekonomiaren funtsezko sektoreak indartzeko diseinatuak. Horien arteko batzuk nabarmentzen dira jarraian, bereziki garrantzitsuak gauzatze-mailagatik edo deialdiak hurbil egon daitezkeelako.

• PERTE VEC: 547 milioi euro ditu oraindik esleitzeke, PERTE VECekin, MOVES programarekin eta 5Gko inbertsioarekin lotutako deialdiak etorriko diren itxaropenarekin. Gainera, aurrekontua handitzea aurreikusten da, PERTE VEC IV deialdi berria barne, 1.250 milioi eurorekin. Automotrizen eta baterien fabrikazioaren sektoreko enpresa handiak nabarmentzen dira onuradun nagusien artean, eta deialdiak gero eta gehiago aprobetxatzen ari dira, ebazpenen eguneratzeen bidez. Laster, honako deialdi hauek mobilizatzea espero da:

• MOVES Flotas Plus: 50 milioi eurorekin, floten elektrifikazioa sustatuko du. Espainiako Gobernuak etengabeko konpromisoa erakutsi du ibilgailu arinen flotak elektrifikatzearekin, MOVES Flotas programaren hainbat deialdiren bidez. Orain arte, hiru deialdi egin dira, eta azkena 2023ko uztailean egin da, 30 milioi euroko zuzkidurarekin. 2024ko ekainean, Trantsizio Ekologikorako eta Erronka Demografikorako Ministerioak (MITECO) iragarri zuen pizgarri-lerro berriak aktibatuko zirela mugikortasuna elektrifikatzeko, "MOVES Flotas Plus" izeneko MOVES Flotas lerro berria barne, 50 milioi euroko zuzkidurarekin. Programa honen helburua da enpresa-floten elektrifikazioa bizkortzea, ez bakarrik urteko kilometraje handiko ibilgailuak ordezkatuz, baita energia-eraginkortasunean eta airearen kalitatean hobekuntzak sustatuz ere. "MOVES Flotas Plus" deialdirako data zehatzik zehaztu ez bada ere, zentzuzkoa da aurreratzea 2025ean abiaraz daitekeela, mugikortasun jasangarrirako gobernuaren babes-joerarekin bat eginda. Interesa duten enpresei gomendatzen zaie informatuta egotea MITECOren eta Energia Dibertsifikatzeko eta Aurrezteko Institutuaren (IDAE) kanal ofizialen bidez, deialdiaren datak eta, argitaratzen direnean, baldintza espezifikoak ezagutzeko.

• MOVES Corredores: IDAEk kudeatzen du eta 150 milioi euro ditu. Espainiako errepide nagusietan ibilgailu elektrikoak kargatzeko guneak jartzea finantzatuko du, behar besteko azpiegiturarik gabeko "itzalguneak" desagerrarazteko. Helburua da karga-sare homogeneo bat bermatzea, distantzia luzeko joan-etorriak errazteko eta mugikortasun elektrikoa sustatzeko. 2024ko ekainean, kontsulta publiko bat ireki zen deialdi ofizialaren aurreko urrats gisa, eta hurrengo hilabeteetan argitaratzea espero da, baldintzak eta epeak barne.

• PERTE VEC IV: arestian aipatutako deialdietan bezala, nahiz eta Gobernuak 2024a amaitu baino lehen mobilizatuko zela adierazi, badirudi 2025erako deialdia egingo dela. 1.250 milioi euroko zuzkidura du. Deialdi horrek 250 milioi euro jasoko ditu dirulaguntzetan eta 1.000 milioi maileguetan, eta Berrikuntza Enpresa Nazionalak (Enisa) kudeatuko du. Rebeca Torró Industriako Estatu idazkariak baieztatu du deialdi hau "laster" egingo dela, eta Espainian automobilgintzaren sektorea babesten jarraitzearen garrantzia azpimarratu du. Laugarren deialdi honek bat egiten du PERTE VECren aurreko ekimenekin, herrialdean ibilgailu elektrikoaren fabrikazioa eta garapena bultzatzeko inbertsio esanguratsuak mobilizatu baitituzte. Helburua ibilgailu elektriko eta konektatuaren balio-katea indartzea da eta Espainiako industria automatikoaren jasangarritasuna eta lehiakortasuna sustatzea. Deialdia datozen asteetan Estatuko Aldizkari Ofizialean (BOE) argitaratzea espero da, eskaerak aurkezteko epeak eta baldintzak zehaztuta.

• PERTE ERHA. PERTE horren barruan, azken jarduketen artean, Hidrogenoaren Haranak Programaren laguntzetarako deialdiak egin dira, 1.200 milioi euroko aurrekontuarekin, hidrogeno berriztagarria ekoizteko, eraldatzeko eta kontsumitzeko klusterrak edo haranak sortzeko, industria-deskarbonizazioa sustatzearen eta enpresa-sarea indartzearen bidez. Azken deialdien artean, Energia Berriztagarrien eta Biltegiratzearen Proiektu Berritzaileen Pizgarrien Programaren lehenengo deialdia nabarmentzen da. Programa horri Energia Berriztagarri Berritzaileak ere esaten zaio, eta epea 2024ko azaroaren 18an amaitu zen. Prozedura ebazteko gehieneko epea sei hilabetekoa da, eskabideak aurkezteko epea hasten denetik zenbatzen hasita. Beraz, ebazpena beranduenez 2025eko maiatzean ematea espero da. Era berean, nabarmentzekoa da Energia Komunitateen Proiektu Pilotu Berezietarako Pizgarrien Programak (CE Inplementak) bosgarren eta seigarren deialdia 2024ko irailaren 19an ireki zuela, eta eskaerak egiteko epea 2024ko urriaren 31n itxi zela. Oinarri arautzaileen arabera, deialdi horiek eskabideak aurkezteko epea itxi ondorengo sei hilabeteen barruan ebaztea espero da, hau da, 2025eko apirilaren amaiera baino lehen. Bestalde, energia berriztagarrien ekipoak eta osagaiak fabrikatzeko eta biltegiratzeko laguntzen oinarri arautzaileak 2024ko uztailean argitaratu ziren, baina deialdi espezifikoa egiteke dago oraindik. Programa horrek 750 milioi euro ditu, eta bere helburua da industria-ahalmen nazionala indartzea eta garapen teknologikoa sustatzea hainbat arlotan, hala nola eguzki-energian, energia eolikoan, bero-ponpetan, baterietan eta hidrogeno berriztagarrirako elektrolizagailuetan.

• PERTE Agro: 1.259 milioi euro daude oraindik esleitu gabe, zeharkako neurrietan oinarrituta, hala nola Kit Digitalean (funtsen % 9). Nekazaritzako elikagaien PERTEaren azken bi deialdiak, 2024ko bigarren seihilekoan abiaraziak, honako hauek izan dira: nekazaritzako elikagaien sektoreko industria-proiektuetarako laguntzak, Industria eta Turismo Ministerioak abuztuan deituak, 100 milioi euroko dirulaguntzekin eta urriaren 21era arteko eskaera-epearekin; eta arrantza- eta akuikultura-industriarako laguntzak, Nekazaritza, Arrantza eta Elikadura Ministerioak irailean deituak, 20 milioi euroko hasierako aurrekontuarekin, beste 20 milioi handitu daitezkeenak, energia-eraginkortasunean, ekonomia zirkularrean, trazabilitatean, segurtasunean eta lan-baldintzetan inbertsioak egiteko. Datozen hilabeteetan deialdiak baieztatu ez diren arren, arreta berezia merezi du esleitu gabeko zenbateko handiengatik.

• PERTE Ekonomia Zirkularra: zeharkako bi deialdi eta ehungintzako eta plastikozko deialdiak egin dira. Laster deitzea espero den energia berriztagarrien sektoreko lerroak mobilizatzea falta da. Gaur egun, 222 M € daude ebazteke, duela gutxi 3 deialdi itxi direlako (plastikoa, ehungintza eta zeharkako 2. deialdia). Ebaztear dauden deialdi horietan, 156,6 M euroko bermeak eratu beharko dira diruz lagundu ezin den 148 M-ko inbertsioan eta 55 M-ko aurrerakinari lotuta ez dagoen diruz lagundutako zenbatekoan. Laburbilduz, oraindik 600 M € baino gehiago geratzen dira azken onuradunei emateko aurrekontuko zenbatekoari dagokionez. 405 M oraindik deituak izateko zain.

• PERTE Ura: guztira 3.485 milioi euroko aurrekontuarekin, orain arte 1.120,782 milioi mobilizatu ditu, horietatik 926,456 milioi esleitu dira eta 2.558 milioi euro esleitu gabe geratu dira gutxi gorabehera. Oraindik deialdi berrietarako data espezifikorik iragarri ez den arren, esleipenaren zain dagoen kopuru handia dela eta, etorkizun hurbilean funtsak mobilizatzeari berriro ekingo zaiola aurreikusten da. Hurrengo deialdiak udalerri txikiak digitalizatzera, udalen arteko proiektuetara eta ureztaketa hobetzera bidera daitezke, eta, horrez gain, baita gaitasun digitalen prestakuntza eta tresna aurreratuen ezarpenera ere, sektore hidrikoaren eraginkortasuna eta erresilientzia optimizatzeko erronka klimatikoen aurrean.

• PERTE Aeroespaziala: 1.400 milioi euro baino gehiago ditu esleitzeke azken onuradunei. Esleitutako funtsen herena Espainiak Europako Espazio Agentziari egindako ekarpenera bideratu da. PERTE honek zuzeneko exekuzioen eta transferentzien bidez bideratzen ditu bere funts gehienak, eta deialdiak batez ere enpresa handiei zuzenduta daude. Aipatzekoa da Hedapen Aeroespazialeko eta Osasuneko Zuzeneko Lerroaren (LICA) deialdia, 2025eko amaierara arte zabalik jarraituko duena, besteak beste.

• PERTE Chip: 12.000 milioi euro baino gehiago ditu esleitzeke, eta gauzatze-mailarik txikiena duena da, emakidak aurrekontuarekiko % 0,9 bakarrik baitira. Funtsen zati handi bat, zehazki 9.350 milioi, fabrikazio-plantak eraikitzera bideratuta dago Espainian, baina oraindik ez dira mobilizatu. Dagoeneko hasi dira Madrilen (2025) eta Murtzian (2026) mikrotxipen Espainiako lehen lantegiak sortzeko proiektuak, eta erdieroaleen eta mikroelektronikaren industria nazionala bultzatzeko helburua nabarmendu behar da. 2024ko urrian, Jordi Hereu Industria eta Turismo ministroak PERTEaren bigarren deialdia iragarri zuen, 200 milioi eurokoa. Deialdi hori bi ataletan banatzen da: lehenengoa, 110 milioi eurokoa, mikroelektronikaren balio-kateko proiektuetarako; eta, bigarrena, 90 milioi eurokoa, Europako Interes Komuneko Proiektu Garrantzitsuetarako (IPCEI). Ez dago etorkizuneko deialdiei buruzko berririk, baina kopuru handia geratzen da, eta, beraz, arreta berezia jarri behar da.

• PERTE Deskarbonizazioa: dagoeneko 1. eta 4. lerroetako deialdiak egin ditu; azken deialdiak aurtengo irailean itxi zuen eskaera egiteko epea. Etorkizuneko deialdiei dagokienez, Industria, Merkataritza eta Turismo Ministerioak adierazi du industria-deskarbonizazioa laguntzen jarraitzeko asmoa duela laguntza-lerro berrien bidez, hala nola Desberdintasunen Kontratuen bidezko Funtsaren kudeaketa SEPIDESen bidez eta 100 M-ko finantzaketa publikoa duten proiektu pilotuen bidez. Hurrengo deialdietarako data eta xehetasun zehatzik zehaztu ez den arren, aukera berriak argitaratzea espero da.

FINANTZAKETA BERDE ETA TEKNOLOGIKOKO LERRO BERRIAK

2025a PRTRaren Gehigarrian sartutako finantza-tresna garrantzitsuen hedapenaren lekuko ere izango da:

• ICO-Berde lerroak: 22.000 milioi euroko esleipenarekin, trantsizio energetikoarekin, ekonomia zirkularrarekin eta deskarbonizazioarekin lotutako proiektuak finantzatuko dituzte.

• ICO-Enpresak lerroak: 8.150 milioi eurorekin, enpresen lehiakortasuna eta hazkundea bultzatuko dute.

• Next Tech Funtsa (SETT): 4.000 milioi euroko zuzkidura du, eta eragin handiko inbertsio teknologikoak sustatuko ditu, batez ere ikus-entzunezkoen eta mikroelektronikaren sektoreetan.

• Koinbertsio Funtsa (FOCO): COFIDESek kudeatzen du eta 2.000 milioi euroko zuzkidura du. Atzerriko inbertsioak erakarriko ditu sektore estrategikoetan.

DIGITALIZAZIOAREN ETA IRAUNKORTASUNAREN IKUSPEGIA

Trantsizio digitala eta ekologikoa izango da inbertsioen muina 2025ean, eta arreta berezia jarriko da honako hauetan:

• Energia-eraginkortasuna: inbertsioak energia berriztagarrietan, industriaren deskarbonizazioa eta garraio jasangarria.

• Ekonomia digitala: ETEentzako landa-konektibitatea eta modernizazio teknologikorako tresnak zabaltzea.

• Iraultza garraioan: Ibilgailu elektrikoetarako pizgarriak, birkarga-guneak eta mugikortasun jasangarrirako irtenbide berritzaileak.

Laburbilduz, 2025eko horizontea erabakigarria izango da Espainian PRTRa gauzatzeko, eta funtsezko urtea izango da egiteke dauden baliabideak mobilizatzeko eta trantsizio digitalera eta berdera bideratutako deialdi berriak egiteko. ETEak aukera horien erdigunean egongo dira, Kit Digitala, ICO-Verde eta ICO-Empresas lerroak eta Next Tech Funtsa bezalako programei esker, horien modernizazio teknologikoa eta jasangarritasuna bultzatuko baitute. Gainera, PERTES estrategikoen barruan deialdi garrantzitsuak egitea aurreikusten da, hala nola VEC, Deskarbonizazioa, Txipa eta Nekazaritzako Elikagaiak, oraindik esleitzeke dauden funtsezko baliabideak mobilizatuz. Ahalegin hori osatzeko, energia berriztagarriei, ekonomia zirkularrari eta garraio iraunkorrari buruzko neurri espezifikoak eta programa berritzaileak egingo dira. Testuinguru horretan, 2025ean, klima- eta digitalizazio-helburuetarantz egindako aurrerapena sendotzeaz gain, inflexio-puntu bat ezarriko da Espainiako enpresa-sarea indartzeko, eta ETEak herrialdearen eraldaketa ekonomikoaren buru izan daitezen ahalbidetuko da.

ONDORIOA

Abian jarri zenetik, PRTRk sakonki eraldatu du Espainiako enpresa-sarea, eta arreta berezia jarri du enpresa txiki eta ertainetan, herrialdeko enpresen % 99 baitira. Hiru urtean, 16.800 milioi euro baino gehiago mobilizatu ditu enpresa horietara. Horrela, 528.000 ETE baino gehiagori mesede egin dio eta 800.000 enplegu baino gehiago sortu ditu, digitalizazioaren, trantsizio energetikoaren eta mugikortasun iraunkorraren moduko funtsezko sektoreak dinamizatzeko bidean. Gainera, egiturazko erreformek, hala nola Sortu eta Hazi Legeak eta Startups Legeak, oztopo burokratikoak murriztu dituzte, berrikuntza sustatu dute eta finantzaketarako sarbidea hobetu dute, eta programa enblematikoek, hala nola Kit Digitalak eta Aktiba Programek, milaka negozio digitalizatu eta modernizatu dituzte.

PERTEek, hala nola VECek, ERHAk edo Deskarbonizaziokoek, baliabideen ehuneko handi bat ETEetara bideratu dute. Horri esker, sektore estrategikoetan liderrak izatera bultzatu dituzte ETEak eta trantsizio ekonomiko jasangarri baterako oinarriak ezarri dituzte. Bestalde, ICO-Verde lerroen, Next Tech funtsen edo CERSAren bermeen moduko finantza-tresnek likidezia hobetu dute eta eragin handiko proiektu berritzaileak garatzea ahalbidetu dute.

Etorkizunari begira, 2025a urte erabakigarria izango da PRTRaren aurrerapenak finkatzeko. Oraindik esleitu gabe dauden milaka milioi eurorekin, deialdi giltzarri berriek enpresa txiki eta ertainak eraldatzeko aukera berriak eskainiko dituzte eta herrialdeko trantsizio berde eta digitalaren erdigunean kokatuko dituzte. Prozesu hori inflexio-puntua izango da Espainiako enpresa-ehunarentzat, eta, tresna horien laguntzarekin, funtsezko motorra izango da ekonomia suspertzeko eta ekoizpen-eredu dinamikoagoa eta iraunkorragoa eraikitzeko.